ترور و تروریسم:
در اصطلاحات روابط بین‌الملل ترور و تروریسم به فعالیت‌های نابود‌کننده و مخوف بازیگران دولتی و غیر‌دولتی اطلاق می‌شود که با بکارگیری شیوه‌ها و تمهیدات خشن برای رسیدن به اهداف سیاسی مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد. ترور به معنای ایجاد ترس زیاد و وحشت آفرینی می‌باشد. به طور کلی می‌توان ابعاد تروریسم را به تروریسم ملی‌گرا، تروریسم سیاسی، نارکوتروریسم، تروریسم مذهبی، تروریسم دولتی، سایبر‌تروریسم و تروریسم آزاد تقسیم‌بندی نمود؛ همچنین تروریسم را با توجه به نحوه اقدامات تروریستی و اهداف آن، به شاخه‌هایی نظیر تروریسم شیمیایی، تروریسم هسته‌ای، تروریسم مواد مخدر، تروریسم هوایی، تروریسم دریایی، تکنوتروریسم، تروریسم تشعشعاتی، بیوتروریسم و اگروتروریسم تقسیم می‌گردد.
حوادث بیولوژیک:
هرگونه نشانه، رویداد یا حادثه‌ی طبیعی و غیر‌طبیعی و یا استفاده از عوامل زیستی که موجب تضعیف و نابودی سرمایه‌های انسانی یا آسیب‌های اقتصادی از طریق تخریب و نابودی محصولات کشاورزی، گیاهی، دام و طیور، آب آشامیدنی، صنایع غذایی و محیط زیست در کشور گردد و موجبات به خطر افتادن ثبات و امنیت جامعه را فراهم آورد، تهدید زیستی تلقی می‌گردد. شیوع یک عفونت می‌تواند به دلایل مختلفی ایجاد شود که شامل موارد زیر می‌باشند: 1- شیوع خود به خودی به دنبال یک بیماری آندمیک شناخته شده 2- شیوع خود به خودی یک بیماری جدید یا نوپدید 3- مخاطرات و حوادث آزمایشگاهی 4- حمله با عوامل بیولوژیک با مقاصد تروریستی.
حوادث بیولوژیک عمدی به 2 رده تقسیم می‌شود:
A. بیوتروریسم: بیوتروریسم شامل انتشار عمدی عوامل بیولوژیک است که ممکن است عواملی شامل باکتری‌ها، ویروس‌ها یا توکسینها به شکل طبیعی آن یا به فرم دستکاری شده در آن بکار گرفته شود. عوامل بکار گرفته شده در اين حملات معمولا در طبيعت يافت مي‌شوند، همچنین امكان دارد در توانايي بيماري‌زايي آنها تغييراتي ايجاد شود تا به منظور مقاومت در برابر داروها و درمان‌هاي رايج و يا افزایش قابلیت انتشار سريع آن در محيط، حدت آن افزایش یابد.
B. حملات بیولوژیک: حملات بیولوژیک شامل استفاده و یا پخش گسترده عوامل بیولوژیک با ابزارها و تسلیحات نظامی جهت آسیب رساندن به نیروهای نظامی و یا غیر‌نظامی و منابع غذایی، اقتصادی، دامی و کشاورزی یک کشور می‌باشد. حملات بیوتروریستی می‌تواند بصورت مخفیانه و یا بصورت علنی بکار گرفته شود و هر کدام از میکروارگانیسم‌های بیماری‌زا و یا توکسین‌های بیولوژیک می‌توانند به عنوان سلاح بیوتروریستی به کار گرفته شوند. به هر نوع وسیله‌ای نظیر بمب، موشک و غیره که به منظور انتشار عمدی ارگانیسم‌های مولد بیماری یا فرآورده‌های بیولوژیک که با هدف آسیب و کشتار به کار برده می‌شود، جنگ‌افزار بیولوژیک گفته می‌شود و معمولا به عنوان بخشی از سلاح‌های کشتار جمعی شناخته می‌شود.
بیوتروریسم و جنگ‌های بیولوژیک:
انسان‌ها همواره در طول تاريخ از امکانات و تکنولوژی‌هاي در دسترس براي کشتار، نابودی و دستیابی به مقاصد منفعت طلبانه خود استفاده نموده‌اند. در حوزه‌ی تحولات نظامی بدست آمده در قرن‌های اخیر که ریشه در استفاده از فناوری‌های نوین داشتند، از شاخه‌های علمی شیمی و فیزیک نوین به عنوان عوامل اصلی جهت کاربردهای نظامی و ایجاد سلاح‌های کشتار جمعی استفاده گردیده است اما روند فعلی حکایت از آن دارد که بکارگیری عوامل بیولوژیکی و مهندسی ژنتیک بصورت خاص جهت دستیابی به مقاصد نظامی مدنظر قرار گرفته است. بیوتروریسم و پتانسیل مرگ دسته‌جمعی حاصل از آن یکی از مفاهیم جدید و مهمی است که امروزه بطور روز‌افزونی در محافل علمی و نظامی مطرح است. براساس تعريف پليس بين‌الملل در سال 2007 میلادی بیوتروریسم عبارت است از انتشار عوامل بيولوژيكي يا توکسینی با هدف كشتن يا آسيب‌رساندن به انسان‌ها، حيوانات و گياهان با قصد و نيت قبلي و به منظور وحشت آفريني، تهديد و وادار نمودن يك دولت يا گروهي از مردم به انجام عملي يا برآورده كردن خواستهاي سياسي يا اجتماعي.
کاربرد عوامل میکروبی در جنگ یا عملیات خرابکاری، پا به پای پیشرفت در پزشکی و بیوتکنولوژی پزشکی توسعه یافته است. گسترش علوم بیولوژی مولکولی، مهندسی ژنتیک، بیوتکنولوژی، سنتیک بیولوژی و استفاده از توان گسترده علمی جهت دستکاری و نوترکیبی ژنها و نیز شناسایی عوامل مولکولی بیماری‌زایی، موجب افزایش مقاومت در برابر درمان دارویی و افزایش قدرت همه‌گیری شده است. همین امر زمینه را مساعد نموده است تا محققین نظامی برخلاف قوانین بین‌المللی منع توسعه سلاح‌های بیولوژیک به تحقیق و تهیه عوامل خطرناک و البته با توجهاتی مانند تلاش برای ساخت واکسن و یا شناخت علل و عوامل بیماری‌زایی دست بزنند. بمب‌های میکروبی، استتار زیستی و ضد‌سرمایش از محصولات زیست‌فناوری می‌باشد که نقش بالقوه‌ی فناوری زیستی در جنگ بیولوژیک و میکروبی مهمترین ملاحظه‌ی نظامی آن محسوب می‌گردد.
سلاح‌های بیولوژیک که به بمب اتمی فقیران معروف است، ابزارهایی با هدف انتشار عمدی ارگانیسم‌های بیماری‌زا و یا فرآورده‌های حاصل از آنها جهت کشتن و یا آسیب‌رساندن به انسان‌ها، حیوانات و گیاهان با قصد و نیت قبلی و به منظور وحشت‌آفرینی و تهدید طراحی می‌گردند. سلاح‌های بیولوژیک به دو گروه تقسیم‌بندی می‌شود: 1) سلاح‌های حاوی میکروارگانیسم‌های زنده 2) سلاح‌های حاوی میکروارگانیسم غیرزنده یا توکسین (سمومی نظیر بوتولینیوم و ریسین). در اثر استفاده از عوامل بیولوژیک، افراد در معرض یک دوره کمون از چند روز تا چند هفته را تجربه می‌نمایند که در این دوره بسته به نوع پاتوژن، شدت بیماری و پاسخ ایمنی افراد آلوده متفاوت خواهد بود. سلاح‌های بیولوژیک دارای قدرت تخریبی فوق‌العاده‌ای هستند که با ایجاد اختلال و قدرت کشندگی در موجودات زنده، قادرند قربانیان خود را به شکلی بسیار درد‌آور، مخوف و غیر‌انسانی کشته یا ناتوان سازند.
در بين ادوات و جنگ‌‌‌افزارهاي نوين، سلاح‌ها و تکنولوژی‌های ميكروبي بيشتر از ساير جنگ‌‌افزارها مورد توجه گروه‌هاي تروريستي قرار دارند. در حال حاضر سلاح‌هاي هسته‌‌اي يك خطر بالفعل نيستند و تنها به يك قدرت بازدارنده بالقوه تبدیل شده‌اند. سلاح‌هاي ميكروبي چه در عرصه جنگي و چه در عرصه تروريستي، وسيله‌‌اي بسيار مطلوب براي دشمنان می‌باشد. توان توليد بالا، نگهداري راحت، قابليت انتشار، قابليت مصون‌سازي نيروي خودي، قابليت تكثير براي عوامل ميكروبي زنده، دشواري بسيار در رديابي فرد يا افراد متخاصم، گستردگي اثرات آن از انسان تا دام و محصولات كشاورزي و مزایای ديگر موجب گردیده تا تشكلهاي تروريستي به اين فناوري جديد رو آورده و به تمایل آن پیدا نمایند. اولین شواهد مبنی بر حمله بیولوژیکی با استفاده از عوامل تنفسی، وجود تعداد بالای مصدومین می‌باشد؛ در صورت استفاده از عوامل توکسینی علایم در عرض چند ساعت و در صورت استفاده از ارگانیسم‌های زنده در عرض چند روز منجر به حجم بالایی از مصدومین خواهد شد. در صورتی که حین حملات بیولوژیک از ماسک‌های تنفسی ویژه‌ای استفاده شود، می‌توان مانع از تماس این عوامل با چشم‌ها و دستگاه تنفس افراد در معرض خطر شد. بدون توانایی شناسایی یک عامل بیولوژیک در عرض چند ثانیه یا دقیقه، هیچ عامل هشدار‌دهنده‌ای برای استفاده از این ماسک‌ها وجود نخواهد داشت. بنابراین بدون استفاده از ماسک‌های مخصوص، ذرات عفونی و توکسینها وارد ریه شده و منجر به مرگ جمعیت قابل توجهی اعم از نظامی و غیر نظامی می‌گردد؛ مگر اینکه این افراد قبل از حمله در برابر این عوامل ایمن شده باشند و یا بعد از حمله تحت درمان‌های مناسب قرار گیرند. میزان موفقیت دفاع در برابر حملات بیولوژیکی، به استفاده از نیروهای نظامی از واکسن‌های مناسب، میزان حساسیت آنتی‌بیوتیکی عوامل میکروبی و وجود سیستم‌های هشدار‌دهنده سریع بستگی دارد.
ارگانیسم‌های مورد استفاده در جنگ‌های بیولوژیک:
تقریبا هر پاتوژن میکروبی انسانی یا زئونوز قادر است به عنوان سلاح بیولوژیک مورد استفاده قرار گیرد. یک سلاح مناسب بیولوژیک باید دارای اطمینان بالا، قیمت نازل، بیماری‌زایی‌شدید، در دسترس بودن واکسن مربوطه و امکان پخش به صورت گاز، افشانه و یا گرد باشد. عوامل بیماری‌زا که به منظور استفاده در سلاح‌های میکروبی مدنظر می‌باشند، بایستی بسیار قوی و به شدت مهلک باشند، همچنین مرحله تهیه و آماده‌سازی میکروب‌ها برای استفاده در این سلاح‌ها بسیار آسان و سریع به اجرا گذارده شود. برای تبدیل شدن یک عامل بیماری‌زا به یک سلاح بیولوژیک موثر و مهلک، باید سه ویژگی وجود داشته باشد که شامل انتقال از یک فرد به فرد دیگر، دوره واگیر طولانی به حدی که فرد بیمار بتواند آن را منتقل کند و توانایی ناتوان کردن یا از پای درآوردن بیمار را داشته باشند. با توجه به معیارهای بالا مناسب‌ترین سلاح‌های بیولوژیک، عامل سیاه‌زخم، آبله طاعون، تولارمی، تب Q، آنسفالیت‌های اسبی و تب‌های هموراژیک می‌باشند؛ این در حالی است که سیاه‌زخم و آبله هر دو به عنوان عوامل برجسته و مهم در بیوتروریسم مطرح هستند. سازمان بهداشت جهانی میکروارگانیسم‌ها را براساس سهولت انتقال، شدت بیماری‌زایی، میزان مرگ و میر حاصله و احتمال دسترسی به عوامل بیولوژیک به سه دسته تقسیم می‌نماید که عبارتند از:
1. عوامل بیماری‌زای گروه A
این عوامل حتی با دوز پایین، به شدت سمی می‌باشند و از طریق پخش به صورت آئروسل به سرعت در بین افراد اجتماع قابل انتشار و سرایت هستند، واکسن موثری علیه آنها در اختیار نیست و در صورت بکارگیری این گونه عوامل، کشتار و آسیب‌زایی فراوانی حاصل می‌شود. این عوامل دارای پایداری محیطی مناسب می‌باشند و سابقه‌ی بکارگیری در جنگ‌افزارهای بیولوژیک دارند؛ به همین دلیل هرگونه شایعه انتشار آنها می‌تواند سبب دلهره و هراس در تیم‌های بهداشتی و نیز عامه مردم شود. سیستم‌های بهداشتی می‌بایست برای مواجه احتمالی با این دسته از عوامل بیولوژیک، یک برنامه راهبردی مناسب داشته و از آمادگی لازم برخوردار باشند. این دسته شامل عوامل سیاه‌زخم، بوتولیسم، تولارمی، طاعون، آبله، تب‌های هموراژیک (ابولا، ماربوگ و آرژانتین) و تب لاسا می‌باشند.
2.عوامل بیماری‌زای گروه B
این عوامل گروه وسیعی از میکروارگانیسم‌های بیماری‌زا و نیز توکسین‌های بیولوژیک را شامل می‌شوند که انتشار نسبتا آسانی دارند اما قدرت کشتار و آسیب رسانی کمتری دارند. تشخیص این ارگانیسم‌ها و توکسینها نیازمند بکارگیری انواعی از روش‌های نوین تشخیصی است. این دسته شامل عوامل تب Q، بروسلوز، سالمونلا، شیگلا دیسانتری، وبا، اشرشیا‌کلی، مشمشه، آنسفالیت ونزوئلائی، آنسفالیت اسب شرقی و غربی، کریپتوسپوریدوم پاروم، بیماری ناشی از توکسین کلستریدیوم پرفرنجنس و آنترا‌توکسین B استافیلوکوک می‌باشد.
3. عوامل بیماری‌زای گروه C
این گروه شامل میکروارگانیسم‌های نوظهور و شدیدا بیماری‌زایی می‌باشند که به راحتی در دسترس بوده و قدرت تکثیر و انتشار آسان دارد و می‌توانند با فناوری‌های زیستی طوری تغییر نمایند که به عنوان ارگانیسم‌های مرگبار در جنگ‌افزارهای بیولوژیک مورد استفاده گیرند. این عوامل از این نظر مورد توجه می‌باشند که به علت نبود دانش کافی از راه‌های انتشار، مکانیسم‌های عفونت‌زایی و کنترل آنها برای مواجه احتمالی با عوامل این گروه، باید پژوهش‌ها در حوزه‌های تشخیص، درمان و پیشگیری از عفونت‌های حاصله توسعه یابد. این دسته شامل ویروس‌های گروه نیپا، هانتا، ویروس سارس، ویروس ایدز، آنفولانزا H1N1، تب زرد، مایکوباکتریوم توبرکلوزیس مقاوم به چندین دارو می‌باشند.
